Тохсунньу 12 күнүгэр Сайыына Васильева режиссердаах Иван Семенов – Кулууп Уйбаан аатынан Үөһээ Бүлүүтээҕи норуот тыйаатыра «Аладдин уонна аптаах лаампа» оҕолорго уонна төрөппүттэргэ анаан музыкальнай испиктээги үгүс көрөөччү көрдөһүүтүнэн иккистээн туруорбута. Бу күн Ороһооспо күннээҕи премьераттан итэҕэһэ суох дьон тоҕуоруһа мустан, толору аншлаг буолан, көрөөччүлэр, этэргэ дылы, Олоҥхо дьиэтин көрөр саалатын “хайа тартылар!”
Арыый урутуу түһэн кэпсээтэххэ, тохсунньу 7 күнүгэр, Ороһооспо киэһэтигэр сөп түбэһиннэрэн, Олоҥхо дьиэтин киэҥ уораҕайыгар аантан саҕалаан халыҥ уочарат буолбута. Саала иһэ лыык курдук көрөөччүлэринэн туолан, бэл, эбии ыскамыайкалары кытта киллэрэн олорбуттара. Ол үрдүнэн үгүс көрөөччүлэр, ол иһигэр кырачааннар, миэстэ тиийбэккэ төттөрү төннөргө күһэллибиттэрэ. Биир өттүнэн тустаахха хомолтолоох курдугун иһин, иккис өттүн ылан көрдөххө, бу – норуот тыйаатырын өтөр-наар буолбатах өрөгөйүн киэһэтэ этэ диэтэхпинэ сыыспатым буолуо. Дьон-сэргэ бу курдук үмүөрүһэ мустан, тыйаатыр айар бөлөҕөр тапталын, үлэтигэр үрдүк сыанабылын биллэрдэ, өссө кимиэллээхтик сайдар, айар-тутар аартыкка кынаттыы көтүттэ. Онтон испиктээккэ киирэн көрөр дьолго тиксибит кырачаан да, улахан да көрөөччүлэригэр “Тысяча и одна ночь” араб остуоруйаларыттан биирдэстэрэ – «Аладдин уонна аптаах лаампа» дьикти, мүччүргэннээх сюжетынан, араас өҥнөөх уотунан-күөһүнэн, буруотунан-тараатынан, баай, сиэдэрэй көстүүмнэрдээх артыыстар чаҕылхай оонньууларынан, кыраһыабай үҥкүүһүттэринэн, музыкатынан, ырыатынан-тойугунан толору, остуоруйалыы тыына дьиҥ-чахчы бырааһынньыктааҕы настарыанньаны бэлэхтээтэ!
Испиктээк кэнниттэн бу остуоруйаны истиҥ көрөөччүлэригэр бэлэх гынан ууммут норуот тыйаатырын салайааччыта Сайыына Константиновна Васильеваттан санаатын үллэстэригэр көрдөстүм:
— Бу остуоруйаны 2020 сылтан, култуура эйгэтигэр киирэн үлэлиэхпиттэн туруорар баҕа санаалаах этим. Оччолорго өссө Дмитрий Егорович Иванов – артыыс Миитэрэй аатынан Ороһутааҕы норуот тыйаатырыгар үлэлии сылдьар кэмим этэ. Тоҕо эрэ хас сыллааҕы былаан аайы «Аладдин уонна аптаах лаампа» диэн суруйан иһээччибин. Ол баҕа санаам биэс сыл буолан дьэ олоххо киирбититтэн үөрэбин. Саала “хайдарынан” элбэх киһи кэлиэ диэн күүппэтэхпит, онтон сүрдээҕин долгуйдубут, соһуйдубут.
Испиктээк, биллэн турар, сүрдээх элбэх үлэттэн уонна сыраттан тахсар. Бу үлэҕэ уопсайа 50-ча киһи кытынна. Массовкаҕа дьон өссө эбиллэн биэрдэ, ол курдук, “Көмүс сүүтүк” уонна “Айылгы” түмсүү Далбар Хотуттара (салайааччы Ирина Васильевна Потапова) уонна саамай кыра артыыспыт Д.С. Спиридонов аатынан 4 нүөмэрдээх оскуола 4 «б» кылааһын үөрэнээччитэ Эрсан Семенов бааллар. Сүрдээх түмсүүлээх, талааннаах дьон буоламмыт бу үлэбит турда. Хас биирдии киһи үлэтэ хайаан да сыаналаныахтаах, көрөөччү биһирэбилин ылыахтаах. Оонньуубутун көрөөччүгэ хайа кыалларынан толору тиэртибит уонна норуоттан тахсыбыт дьоммут талааннара сыанаҕа, дьоҥҥо-сэргэҕэ көһүннэ, таһаарыылаах үлэ буолла диэн режиссер быһыытынан сыаналыам этэ.
Түгэнинэн туһанан, сыана кэтэҕэр, үгүс дьон хараҕын далыгар көстүбэккэ эрэ олус быһаарыылаах, эппиэттээх түгэннэргэ туох баар көмөлөрүн, сатабылларын утары уунан көмөлөспүт күндү дьоммутугар коллектив аатыттан ис сүрэхпиттэн махталбын тиэрдиэм этэ. Ол курдук, артыыстар көстүүмнэрэ тигиллэригэр үбүн-харчытын көрбүт Алена Константиновна Босиковаҕа. Эдьиийим, ийэбин кытта бииргэ төрөөбүт Пелагея Даниловна Руфова көстүүмнэри отой аҕыйах күн иһигэр тиктэ. Сүрдээх түргэн туттуулаах уонна эттим даҕаны барытын утары тигэн, көннөрөн иһэр буолан, олус улаханнык абыраата. Декорация өттүгэр коллегаларым Андрей Алексеев, Афанасий Миронов уонна ийэм Валентина Даниловна Васильева сүрдээҕин көмөлөстүлэр. Ийэм көмөтүнэн караваннар оҥоһулуннулар уонна декорациябытыгар таас хаспаҕы (пещераны) барытын биһиги бэйэбит Андрей, Афанасий буоламмыт үһүөн оҥорбуппут. Уокка-күөскэ эмиэ Андрейдаах Афанасийым олорон, барытын олус сөпкө туруоран биэрдилэр. Тыаһа-ууһа суох хайа да испиктээк турбат. Онон Михаил Васильевка уонна музыкальнай аранжировщик Андрей Иванов-Дьиктигэ туспа тутан махтал тылларын аныыбын. Испиктээк сценарийын английскай тылтан эдиийим, филологическай наука кандидата, М. К. Аммосов аатынан ХИФУ регионоведениеҕа уонна зарубежнай филологияҕа институтун английскай тылга уонна тылбааска кафедратын доцена Марина Имеева-Кысылбаикова тылбаастаата. Маны таһынан Джинн уонна принц Али ырыаларын, «Арааб түүнэ» уонна туох баар ылламмыт ырыалары барыларын Наталья Ильина тылбаастаппыта. Музыкатын, устуутун барытын кэргэнэ Семен Аксеековтыын оҥорбуттара. Онон кинилэр өттүлэриттэн бу — сүрдээх улахан көмө. Ырыалар бу туруорууну олус киэргэттилэр. Үҥкүү ханнык баҕарар музыкальнай испиктээги сүрдээҕин киэргэтэр. Остуоруйабыт алыптаах, кэрэ үҥкүүлэрин «Тосхол» үҥкүү ансаамбылын кыргыттара аҕыйах күн иһигэр туруора охсубуттара (салайааччылар Июлия Петрова уонна Саргы Кардашевская). Үҥкүүһүт кыргыттарбар иһирэх махталбын тиэрдэбин.
Оттон бэйэм дьоммун, норуодунай тыйаатыр артыыстарын хас премьера аайы, этэргэ дылы, уу иһэ-иһэ хайгыыбын. Бары сүрдээх тулуурдаах, бэриниилээх, талааннаах дьон. Маннык үчүгэй дьонноох буолан уопсай үлэ турар. Бу биһиги хайы-үйэ үһүс, элбэх киһилээх маассабай испиктээкпит буолар. Дьоммор сүрдээҕин махтанабын уонна кинилэринэн киэн туттабын.
Түмүктээн эттэхпинэ, Иван Семенов аатынан норуот тыйаатыра саҥаттан тыынын ылан үлэлээбитэ иккис сылыгар барда. Элбэх маассабай кыттыылаах, балтараа сыл иһигэр үс улахан испиктээкили дьон көрүүтүгэр таһаардыбыт. Бу народнай коллектив биир дьиэ кэргэн курдук түмсүүлээҕин түмүгэр маннык улахан хамсааһыннаах туруоруулар буоллулар. Итиннэ барытыгар үрдүкү салайааччы быһыытынан күүс-көмө, өйөбүл буолар киһинэн салайааччыбыт Алена Константиновна Босикова буолар. Бачча элбэх киһини өйөөн, өйдөөн араас улуустарынан сырытыннаран, кэлэр-барар ороскуоппутун булан, улууспут култууратын сайдыытыгар күүһүн, сыралаах үлэтин уурбут киһибитигэр Алена Константиновнаҕа махталбыт муҥура суох! Итини таһынан, маассабай хамсаныыларга куруутун көхтөөхтүк кыттыһар “Көмүс сүүтүк”, “Айылгы” түмсүүлэргэ, испэктээги өрүүтүн кэрэ үҥкүүлэринэн, имигэс хамсаныыларынан киэргэтэр “Тосхол”үҥкүү бөлөҕүн кыргыттарыгар уонна тыйаатыр тыынын саҕааччыларбар, бэриниилээх норуот тыйаатырын талааннаах артыыстарыгар ис сүрэхпиттэн долгуйан туран махтанабын!
Аны тохсунньу 16-17 күннэригэр норуодунай тыйаатырбыт 60 үбүлүөйдээх сылын бэлиэтиэҕэ. Бу кэрэ-бэлиэ түгэҥҥэ анаан тохсунньу 17 күнүгэр киэһэ 6 чаастан саха норуотун тапталлаах суруйааччыта Николай Якутскай «Көмүстээх үрүйэ» сэһэнинэн испиктээкпитин көрдөрүөхпүт. Онно бар дьоммутун бука барытыгын үөрэн, долгуйан туран күүтүөхпүт. Көрсүөххэ диэри!
Сайыына Константиновнаҕа уонна норуот тыйаатырын бары артыыстарыгар, айар-тутар бөлөххө кэлэн иһэр өрөгөйдөөх үбүлүөйгүтүнэн истиҥ эҕэрдэбин тиэрдэн туран, айар аартыккыт арылла, ситиһиилэр сиэттиһэн кэлэ турарыгар баҕа санаабын тиэртэҕим буоллун!
Галина Васильева