Далырдарга кулууптарын уонна спортивнай саалаларын төхтөрүйэн туруорустулар

Саха өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын ситэриилээх былааһын, министиэристибэлэрин, биэдимистибэлэрин бэрэстэбиитэллэрэ Үөһээ Бүлүү уулууһугар үс күн үлэлээн, нэһилиэктэринэн сылдьан, дьон кыһалҕаларын илэ көрдүлэр-иһиттилэр. СӨ Экономикатын миниистирэ Петр Попов салайааччылаах маҥнайгы бөлөх аан бастакынан улуус кииниттэн 70 килэмиэтир ыраах сытар Далыр нэһилиэгэр тиийэн үлэлээтилэр. Күн бүгүн нэһилиэнньэ ахсаана — 948. 11 кылаастаах орто оскуолаҕа 93 оҕо үөрэнэр.

Олохтоох землеустроитель Николай Михайлов Далыр нэһилиэгэр күөх төлөн хаһан кэлиэҕин туоһуласта. Бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор Михаил Андылыров оттуур сири бэрээдэктээһин тула үлэ хаһан барыаҕын ыйытта. Кини этэринэн, сүөһүлээх эрэ киһи оттуур сирдээх буолуохтаах диир. Михаил Константинович хаарбах дьиэттэн көһөрүү бырагыраамата тоҕо үлэлээбэтин туоһуласта.

Далыр орто оскуолата 2007 сыллаах мас тутуу. Иһигэр спортивнай саалата суоҕунан, үөрэнээччилэр, эдэр ыччат, бүттүүн нэһилиэнньэ эт-сиин өттүнэн толору сайдалларыгар кэккэ ыарахаттары көрсөллөр. Оскуола эргэ спортивнай саалата эргэ, кыһыҥҥы өттүгэр олус тымныы, хаарбах буолан, ааспыт сылтан сабыллан турар. Олохтоохтор нэһилиэккэ аныгы ирдэбилгэ толору эппиэттиир, киэҥ-куоҥ, сылаас спортивнай сааланы туруорсаллар. Олохтоох кулууп дириэктэрэ Ульяна Чоросова саҥа, сылаас кулууп дьиэтин туруоруста. Бэлиэтээн этэр буоллахха кулууп дьиэтэ 1984 сыллаах олус эргэ тутуу. Дьиэтэ эргэрэн, ититэр ситимэ кэмигэр көрүү-истии, өрөмүөн эрэ көмөтүнэн үлэлии турар. СӨ Экономикатын миниистирэ Петр Попов Далыр нэһилиэгин кулуубун тутуута  Өрөспүүбүлүкэҕэ 89-с миэстэҕэ турарын иһитиннэрдэ. Дьокуускайга тиийэн сиһилии чуолкайдыах буолла.

Мэйиктэри күөх төлөн киириитэ уонна Бүлүү өрүс муостатын тутуута долгутар

Мэйик нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, учуутал, кыраайы үөрэтээччи Владимир Федоров Мэйик нэһилиэгэр оскуола төрүттэниитин устуоруйата 1914 сыллаахтан саҕаланарын туоһулуур архыып докумуоннара көстүбүттэринэн статуһун уларытары туруоруста. Итини таһынан Мэйик оскуолатын тутуу боппуруоһа күүскэ туруоруста. Оскуола дьиэтэ эргэрэн, самнан, көтүрүллэн, билигин 50-н тахса оҕо элбэх хайысханы толорор кииҥҥэ кыттыһан олорор. Оробуочай бөлөх тустаах эппиэттээх тэрилтэттэн боппуруоһу быһаарсыах буолла.

Мэйик нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Галина Иванова күөх төлөн киириитин, нэһилиэккэ суһал көмө массыыната тоҕо көрүллүбэтин туоһуласта.  “»Сахатранснефтегаз» тэрилтэҕэ аҥардас бырайыактааһыныгар 229 мөлүйүөн үп көрүллэн, харчыта номнуо ааһан турар. Күөх төлөнү тардыы үлэтэ 2026-2027 сылларга саҕаланыахтаах” — диэн Миниистир Петр Попов бу ыйытыктарга чуолкай эппиэтин биэрдэ.

Сэттэ оҕолоох ийэ Екатерина Спиридонова 2010 сыллаахха элбэх оҕотунан дьиэ-уот тупсарыытыгар көмөҕө сайабылыанньа биэрбит. Уочарата төһө чугаһаабытын туоһуласпытыгар, СӨ Тутуу министиэристибэтин үлэһитэ Марианна Соловьева быйыл Мэйик нэһилиэгиттэн икки ыал уочарата кэлэн, ыам ыйыгар сертификат туттарыахтара диэн үөрүүлээх сонунун эттэ.

Бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор Март Яковлев Бүлүү өрүс муостатын тутуутун ыйытта. Онуоха Экэниэмикэ миниистирэ Петр Попов муоста сыаната 43 млрд. солк. симиэтэлэнэн уустугурбутун эттэ. Ол эрээри, Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин 2030 сылга диэри Мииринэйгэ диэри түөрт муостаны тутан суолу харгыһа суох оҥорорго диэн сорудахтаабыта, онон чугастааҕы кэмҥэ тутуллуон сөп диэн быһаарда.

Оҥхойдор оскуолаларын тутуута 74-с миэстэҕэ сылдьар

Оскуола дириэктэрэ Савва Тихонов саҥа оскуола-саад (80 үөрэнээччи, 40 уһуйаан оҕото) тутуутун туоһулаһар. Бэлиэтээн этэр буоллахха, оскуола-саад тутуута Өрөспүүбүлүкэҕэ 74-с миэстэҕэ сылдьарын, бырайыагын оҥоттордохторуна, уочарата хамныан сөбүн эттилэр.

Олохтоох бэтэринээр Алексей Егоров тыа хаһаайыстыбатын тула санаатын кытаанахтык этиннэ. Нэһилиэккэ собуот үлэлээбэт, дьон ынаҕын мэччитэ ыытар идэлэннэ, үүт туттарбат буоллулар, сүөһү хаһаайынын билбэт буолла диир. Тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктаныан баҕалаах эдэр дьону Бырабыыталыстыба күүскэ өйөөн, чэпчэтиилээх тиэхиньикэнэн хааччыйыыга төһүү күүс, тирэх буолуохтаах диэн тоһоҕолоон эттэ. Урукку кэмҥэ аҥардас үүт туттара кэллэххэ, нэһилиэк дьонун көрсөн, ирэ-хоро кэпсэтэр астык да буолара диэн хомолтотун биллэрдэ.

Бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор Вера Алексеева саамай улахан кыһалҕанан биэлсэр наадатын, 2009 сыллаахха оҥоһуллубут суол алдьанан бүппүтүн, өрөмүөн оннуттан ыытыллыахтааҕын ыйда. Нэһилиэк олохтоохторо сибээс, уот мөлтөҕүн, оскуола тутуллуутун кыһалҕаларын, арыы собуота үлэлээбэтин, тыа хаһаайыстыбатын тула тус санааларын этиннилэр.

Отчуот үөрүүлээх түгэнинэн түмүктэннэ, ол курдук үөрэх чааһыгар дириэктэри солбуйааччы Прасковья Васильевна Ивановаҕа Үөрэх министиэристибэтиттэн Бочуотунай кырааматанан наҕараадаланна.

Сургуулукка суол тилэри кэлиэҕэ

Саха өрөспүүбүлүкэтин тырааныспарын уонна суолун хаһаайыстыбатын миниистирэ Владимир Сивцев салайааччылаах СӨ Бырабыыталыстыбатын отчуоттуур бөлөҕө улууспут уһук хоту сытар Сургуулук нэһилиэгиттэн үлэтин саҕалаата.

Бырабыыталыстыба отчуотугар Сургуулук уонна Боотулуу нэһилиэктэриттэн улуус дьокутаата Никита Деевич Архипов кэлэн, быйыл Сургуулукка диэри суол тилэри кэлиитин туруоруста. Улууспут кураторынан үһүс сылын үлэлиир СӨ тырааныспарын уонна суолун хаһаайыстыбатын миниистирэ Владимир Сивцев улуустан киирбит сайаапкалар өйөнүөхтэрэ, суол оҥоһуллуоҕа диэбитин олохтоохтор ытыс тыаһынан доҕуһуоллаатылар.

Сургуулуктааҕы сынньалаҥ киинин дириэктэрэ Аяна Золотарева нэһилиэккэ быйыл оскуола-саад тутуллан үлэҕэ киирбитин кэннэ МФЦ тутуута былааннанар. Нэһилиэккэ кулууппут сабыллан турар. МФЦ тутуллара буоллар, тэрилтэлэр биир кииҥҥэ киирэн үлэлиэх этибит, кулууп үлэлиир, дьону түмэр, сынньатар дьиэлэниэх этэ диэтэ.

Сургуулук баһылыгын солбуйааччыта Светлана Максимова нэһилиэккэ фельдшерскай-акушерскай пууну тутуу, фельдшеринэн хааччыйыы боппуруоһун туруоруста. Нэһилиэккэ каадырдары олохсутар толору хааччыллыылаах саҥа дьиэ баарын үрдүнэн, фельдшерэ суох иккис сылын олорбуттарын бэлиэтээн эттэ. Бу боппуруоска СӨ доруобуйатын харыстабылын миниистирин бастакы солбуйааччыта Дмитрий Сергин эппиэттээтэ: “Доруобуйа харыстабыла” национальнай бырайыагынан фельдшерскай-акушерскай пууннар тыа нэһилиэктэригэр тутуллаллар. Сургуулук нэһилиэгэр ФАП дьиэтин тутууну 2024-2026-2030сс. диэн былааннанар. Оттон нэһилиэккэ эмп атыылыыр аптека сотору кэминэн арыллыаҕа», — диэтэ.

Сургуулуктааҕы модельнай бибилэтиэкэ сэбиэдиссэйэ Лидия Никифорова Сургуулук нэһилиэгиттэн бастакынан учуонай буолбут, Саха сирин науката атаҕар турарыгар сүдү өҥөлөөх Гаврил Ксенофонтович Боескоров кэлэр сылга төрөөбүтэ 110 сааһын туолуоҕа. Бу бэлиэ даатаны Сургуулуктар өрөспүүбүлүкэ таһымыгар ыытар баҕалаахпыт, онон Саха сирин таһымыгар бэлиэтиири туруорсабыт диэтэ. Бу боппуруоһу боротокуолга киллэрэн, кэлэр сыл үлэтин былааннарыгар киллэрэргэ диэтилэр.

Бырааттыы Боескоровтар ааттарынан Сургуулук орто оскуолатын дириэктэрэ Октябрина Боескорова оҕо итии аһылыгын боппуруоһун көтөхтө. Оҕо барыта аһыырын курдук субсидия көрүллэрэ буоллар диэн санаатын этиннэ. Ону тэҥэ өрүс уҥуоргу нэһилиэктэргэ саамай сытыы боппуруоһунан – кулун тутар ыйтан биир ый устата уот барара буолар. Үлэҕэ, олоххо-дьаһахха харгыстары үөскэтэрин, эбии атын уоту биэрэр барыйааннары үөрэтэн  көрөн киллэрэр тоҕоостооҕун эттэ.

Сургуулукка бу күн СӨ тырааныспарын уонна суол хаһаайыстыбатын миниистирэ Владимир Сивцев – Үөһээ Бүлүүлэр кураторбыт кэлэн истиҥник, ирэ-хоро кэпсэттилэр. Үгүс туруорсуулары, сонун этиилэри этиннилэр. Түмүгэр, Сургуулуктар ытыс тыаһынан, алгыс тылынан айхаллаан атаардылар.

Интэриниэт ситимэ, суол-иис – Туобуйаҕа сүрүн кыһалҕа

Бүгүн, олунньу 5 күнүгэр, Туобуйа нэһилиэгин «Сайдам» сынньалаҥ киинигэр Бырабыыталыстыба отчуота буолла. Отчуоту үп-харчы миниистирин солбуйааччы Николай Старостин ыытта.

Саал толору киһинэн туолла. Саамай сытыы боппуруостарынан — интэриниэт ситимэ, суол-иис, эбийиэктэри саҥардыы о.д.а. буоллулар. Олохтоохтор уһуйаан, култуура киинин тутуутун туруорсаллар. Итиэннэ каадырдар тиийбэттэрин, ол иһигэр олохтоох балыыһаҕа, быраас суоҕун этиннилэр. Сайын өттүгэр айан суола суоҕунан, салгынынан — бөртөлүөтүнэн айанныырга күһэллэллэр, онуоха рейс элбиирин олохтоохтор баҕараллар эбит.

Маны таһынан кыһыҥҥы суолу астарарга кыһалҕа баара ханна барыай. Маныаха предприниматель Владимир Лукин суолу анньарга ДТ-75 тыраахтыры туруоруста. Итиэннэ олохтоохтор бу суолу хааччыйарга олохтоох предпринимательга туттарыахтарын баҕаралларын этиннилэр.

Олохтоохтор олус көхтөөхтүк кытыннылар, кыһалҕалаах боппуруостарын этиннилэр. Көрсүһүү кэнниттэн Бырабыыталыстыба бөлөҕүн кыттыылаахтара олохтоохтору кытары биирдиилээн көрсөн кэпсэттилэр, интэриэһиргиир боппуруостарыгар хоруйдаатылар.

Үп-харчы миниистирин солбуйааччы Николай Старостин бэлиэтээн эппитинэн, «туобуйалар олус көхтөөхтөр, хас биирдии боппуруоска сүрэхтэринэн-быардарынан ыалдьаллара тута көстөр». Манна киирбит боппуруостар улуус, өрөспүүбүлүкэ таһымыгар быһаарыллыахтаахтарын, маныаха бииргэ үлэлэһиэхпит диэн Николай Прокопьевич эттэ.

Быракаан балыыһата өрөмүөҥҥэ наадыйар

Быракаан баһылыга Алексей Оконосов балыыһа өрөмүөнүн туруоруста. Маныаха поликлиника сэбиэдиссэйэ Анна Львова улууска баар балаһыанньаны билиһиннэрдэ. Быйыл Өргүөттэн төрүттээх үс оҕо фельдшер үөрэҕин бүтэриэхтээҕин ыйда, ол эдэр специалистары кытары үлэлэһэн, дойдуларыгар үлэлии кэлэллэрин баҕарда. Балыыһаҕа өрөмүөн үлэтин боппуруоһун улуус кылаабынай бырааһыгар Сардаана Павловаҕа тиэрдиэх буолла. Олохтоохтор тиис бырааһыгар талоҥҥа тиксибэттэрин ыйдылар. Маныаха бу боппуруоһу колл-киин нөҥүө быһаарсыахха сөбүн ыйда. Маны таһынан, педиатр-быраастар оҕолору Быракааҥҥа көрө-истэ кэлэллэригэр баҕа санааларын этиннилэр.

Быракаан нэһилиэгин аҕам саастаах олохтоохторо Егор Яковлев, Никифор Николаев тыа хаһаайыстыбатын тула кэккэ боппуруостары таарыйда. Быракаан оскуолатын дириэктэрэ Анастасия Саввинова оскуола тутуутун туруорсар, маныаха бырайыак үбүлээһинигэр үбүнэн-харчынан көмөлөһөллөрүгэр көрдөстө.

Быракааттар бырабыыталыстыба ааспыт сыллааҕы үлэтин үчүгэйинэн сыаналаатылар.

 

Читайте дальше