Оҕо саас дьоллоох дойдута – “Артек”

Аю Даг хайа тэллэҕэр сытар, Хара муора кытылыгар турар «Артек» лааҕыр быйыл үбүлүөйдээх сыла. Оҕо-аймах сынньанар киинэ бэс ыйыгар  төрүттэммитэ 100 сылын бэлиэтиэ. Сэбиэскэй кэмҥэ бастыҥ үлэлээх пионердар дойду улахан лааҕырыгар сынньанар чиэскэ тиксэллэрэ.

40 сыл анараа өттүгэр, 1985 сыллаахха, мин “Мэйик кыымнара”  юнкорпост аатыттан Бүтүн Сойуустааҕы “Артек” лааҕырга сынньанар чиэскэ тиксибитим.

Саха сирин араас улуустарыттан 20-чэ оҕолор мустаммыт ыам ыйын 14 күнүгэр “Артекка” айаннаабыппыт. Ол курдук, Кэбээйиттэн, Уус Алдантан, Сунтаартан, Мэҥэ Хаҥаластан, Орто Халыматтан, Тааттаттан, Амматтан, Чурапчыттан, Уус Маайаттан, Хаҥаластан, Ньурбаттан, Горнайтан, Үөһээ Бүлүүттэн уонна Дьокуускай куораттан эдэр кэрэспэдьиэннэр ыраах айаҥҥа туруммуппут. Биһиги сменабыт Улуу Кыайыы 40 сылыгар, “Пионерская правда” хаһыат уонна  “Артек” лааҕыр төрүттэммитэ 60 сылыгар анаммыта. Айанныахпыт иннинэ “Бэлэм буол” хаһыат редакциятыгар сылдьыбыппыт. Хаһыат оччотооҕу редактора Нина Иннокентьевна Протопопова тыаттан кэлбит оҕолору уһун айаҥҥа алҕаабыта, хас биирдиибитин кытта истиҥник сэһэргэспитэ. Ханна да ыраах айаннаабатах тыа оҕолоругар олус долгутуулаах айан этэ. Үгүспүт аан бастакыбытын соҕуруу айаннаабыппыт.

Биһигини «Морской» уонна «Янтарнай» дружиналарга икки аҥыы араартаабыттара. Барыбытыгар тэбис-тэҥ пионерскай форма биэрбиттэрэ. Барабанщиктар этэрээттэригэр киирбит оҕолор параднай таҥастаах этибит. Күммүт дружина былааҕын көтөҕүүттэн саҕаланара, бары күргүөмүнэн стройдаан аһыы барарбыт. Соҕуруу дойду иҥэмтэлээх аһа, фруктата олус элбэҕэ. Эбиэт иннигэр этэрээтинэн араас сбордар, үөрэхтэр, куруһуоктар  буолаллара. Эбиэт кэннэ “Пионерская правда” хаһыат уонна  “Артек” лааҕыр 60 сылларыгар аналлаах улахан тэрээһиҥҥэ күүстээхтик бэлэмнэнэрбит. Күн аайы барабааммытын туппутунан тэбис-тэҥҥэ охсо – охсо хаамарбыт. Артек 60 сылыгар анаммыт улахан кэнсиэркэ Сэбиэскэй Сойуус биллиилээх артыыстара ыалдьыттаабыттара. Кэнсиэр кэнниттэн салют ыппыттара, онно аан бастаан улахан салюту көрбүппүт. Итини таһынан, араас көлүөнэ артековецтары кытта  көрсүһүүлэр буолбуттара.

Киэһэ аайы атын дружиналарга этэрээтинэн баран ыалдьыттыырбыт, кулуһун тула олорон пионерскай ырыалары ыллыырбыт, оонньуурбут.Атын дойду оҕолорун кытта билсэн, кэпсэтэн, үгүс тэрээһиннэргэ кыттан, Саха сирин аатын дорҕоонноохтук ааттатан кэлбиппит. Тас дойдулартан кэлбит оҕолор биһиги хомуспут тыаһын сэргээн, кэрэхсээн истэллэрэ, хомуска үөрэнэ сатыыллара. Тэрээһиннэргэ сахалыы таҥаспытын кэттибит да биһиги дьоһумсуйа түһэрбит. Оннук түгэҥҥэ атын дойду оҕолоро батыһа сылдьаллара. Саха сириттэн барбыт оҕолор кэнсиэртээн дьон болҕомтотун тарпыппыт, бэйэбит тылбытын – өспүтүн иһитиннэрэн ыллаабыппыт – туойбуппут.

Пионерия дойдутун хас биирдии күнэ сонун тэрээһиннэрдээх, элбэх көрсүһүүлэрдээх, умнуллубат экскурсиялардаах этэ. Ол курдук, Севастополь куорат муоратааҕы байыаннай флотун, «Оборона Севастополя» улахан панораматын көрөн сөхпүппүт. Ялта элбэх дыбарыастарыттан Воронцов дыбарыаһыгар, Никитскэй ботаническай садка,  «Остуоруйа хонуутугар», Чехов түмэлигэр сылдьыбыппыт. Аю Даг хайаҕа дружинанан бохуоттаабыппыт. Сотору–сотору араас таһымнаах күрэхтэһиилэр буолаллара. Мин бэйэм саастыылаахтарбар кыра, уһун дистанцияларга сүүрүүгэ элбэхтик миэстэлэспитим.

Соҕуруу дойду ураты салгынынан тыынан, дуоһуйа сынньанан,  «оҕо саас дьоллоох дойдута баар эбит» диэн санаалаах дойдубар эргиллибитим.  Эбиитин, ол дьикти дойду туһунан туох эмэ өйдөбүл хааллын диэн бииргэ үөрэнэр доҕотторбор хас биирдиилэригэр сэмэй кэһиилээх кэлбитим.

Лааҕырга ылбыт билиибинэн оскуолаҕа сотору – сотору пионерскай сбордары, линейкалары ыытарым. Үс сыл Валентина Терешкова аатынан этэрээт, икки сыл А.П.Гайдар аатынан дружина сэбиэтин председателинэн үлэлээбитим. “За активную работу” диэн бэлиэнэн наҕараадаламмытым.

Аатырбыт Артек лааҕырга сынньанар чиэскэ тиксибиппэр “Мэйик кыымнара”  юнкорпост салайааччытыгар, саха тылын уонна литературатын учууталыгар Зоя Петровна Игнатьеваҕа, пионерскай үлэҕэ сирдээбит учууталларбар Иванова Валентина Николаевнаҕа, Попова Валентина Васильевнаҕа махталым муҥура суох.

«Артек» лааҕыр 100 сыллаах үбүлүөйүнэн оччотооҕу пионердары, «Артек» лааҕырга араас сылларга сылдьыбыт Саха сирин оҕолорун долгуйан туран эҕэрдэлиибин. Дойдубут саамай улахан лааҕырыгар сынньаммыт умнуллубат күннэрбитин өрүү өйдүү – саныы сылдьыахпыт, кэпсээн оҥостон кэпсиэхпит.

“Бэлэм буол” хаһыат редакциятыгар көрсүһүү түгэнин хаартыскаҕа Иннокентий Петрович Канаев түһэрбит. Бу хаартыскалары Фёдорова Валя ийэтэ редакция фотограбыгар “бу хаартыскалары баһаалыста ыытыаххыт дуо” диэн көрдөһөн сурук суруйбутун почтаннан ыыппыт. Онон Валя тус архыыбыттан ылыллыбыт хаартыскалар буолаллар.

 

Марина Яковлева,

1985 сыллааҕы артековец,

Саха Өрөспүүбүлүкэтин  үөрэҕириитин систиэмэтин туйгуна

Читайте дальше