Арассыыйаҕа ахсынньы 31 күнүттэн тохсунньу 1 күнэ буолар түүнүгэр Саҥа Дьылы бырааһынньыктааһыны Петр 1 ыраахтааҕы олохтообут. Ол иннинэ бу бырааһынньыгы нуучча 988 сыллаахха христианскай миэрэни ылыаҕыттан кулун тутар 1 күнүгэр церковнай бырааһынньык быһыытынан ылаллар эбит. Онтон 1492 сылтан Саҥа Дьылы балаҕан ыйын 1 күнүгэр ылар буолбуттар. Оччолорго сыл ааҕыллыытын византийскай системанан ааҕан таһаараллар эбит.
1699 сыллаахха Петр I ыраахтааҕы «Саҥа Дьыл бырааһынньыгын туһунан» диэн 1736 нүөмэрдээх анал ыйаах таһаарбыт уонна 1700 сылтан Саҥа Дьылы кини олохтообут систиэмэтинэн бырааһынньыктыырга дьаһайбыт. Итинэн Саҥа дьыл бырааһынньыга церковнай бырааһынньыктан уларыйан, бүттүүн норуот бырааһынньыга буолбут.
Бастакы баал маскарааты Арассыыйаҕа Елизавета I ыраахтааҕы олохтообут. Екетарина II саҕана бырааһынньыгы остуол тэрийэн уонна бадаарак бэрсиһэн бырааһынньыктааһын үгэһэ олохтоммут. Бастакы уопсай харыйаны 1852 сыллаахха Петербурга Екетарингофскай вокзалга туруорбуттар.
1918 сыллаахха, Советскай былаас олохтоммутун кэннэ, сылы ааҕыыга европейскай григорианскай систиэмэни туттар буолбуттар. Онон урукку эргэ систиэмэттэн саҥа систиэмэнэн ааҕыы 13 хонук араастаах буолан тахсыбыт. Итинэн сибээстээн, эргэ Саҥа Дьылы официальнайа суох бэлиэтээһин үгэһэ олохтоммут. Советскай Союзка Саҥа Дьылы көрсөр бырааһынньыгы киэҥник ылыы 1935 сыллаахтан Украина компартиятын II секретара Павел Постышев көҕүлээһининэн саҕаламмыт эбит. Ити кэмтэн бу бырааһынньыкка Дед Мороз уонна кини сиэнэ Снегурочка баар буолбуттар.
«Куорамыкы уоттара» сыһыарыыттан
Хаартыска интэриниэт ситимиттэн