Мария Титовна 1947 сыллаахха Үөһээ Бүлүү оройуонун Быракаан нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Үөһээ Бүлүүтээҕи Исидор Барахов аатынан орто оскуоланы 1966 сыллаахха үөрэнэн бүтэрбитэ. Оскуола кэнниттэн Быракаан нэһилиэгэр оҕо саад арыллан сэбиэдиссэйинэн 1978 сылга диэри үлэлээбитэ. Ол кэннэ Дьокуускай куоракка көһөн медицинскэй училищеҕа үөрэнэн, 1982 с. санитарнай фельдшер идэтин баһылаан, Республикатааҕы санэпидстанцияҕа биэнсийэҕэ тахсыар диэри үлэлээбитэ. Таһаарыылаах үлэтэ сыаналанан «Саха сирин санитарнай сулууспатын туйгуна» бэлиэнэн, “Санитарнай сулууспа бочуоттаах үлэһитэ» буолбута.  Үлэ бэтэрээнэ, Быракаан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо. Үс оҕо амарах ийэтэ, эбээтэ.

Биэнсийэҕэ тахсан баран хоһоон суруйарынан дьарыктанар. “Арчы” духовнай киинин иһинэн тэриллибит “Түһүлгэ” үҥкүү ансаамыбылынан 2016 с. Сунтаарга , 2017 с. Сочига ыытыллыбыт этнофестивалларга кыттаннар бастакы степеннээх лауреат аатын ситиспиттэрэ. 2021 с. «Күрүлгэн» литературнай сурунаал алтыс нүөмэригэр алта хоһооно бэчээттэммитэ. 2023с. «Журфикс» глянцевай сурунаал төрүттээччитэ Яна Угарова көҕүлээһининэн тэриллибит “Золотая леди — 2023» республикатааҕы куонкуруска кыттан анал бириискэ тиксибитэ. Быракааннар биир дойдулаахпытынан  киэн туттабыт. Өссө да өр сылларга айа –тута, доруобайдык сылдьаргар баҕарабыт.

Салгыы хоһооннорун билиһиннэрэбит.

 

 Сырдыгы сыдьаайар көрсүһүүлэр.

 

Оҕо сааһым доҕотторо,

Сырдык сааһым аргыстара,

Кэрэ кэмим кэрдиистэрэ,

Хаарыан кэмим ханыылара.

Эһигинниин бииргэ буолан,

Тэбис –тэҥҥэ улаатан,

Билии – көрүү кыһатыгар

Буһан –хатан эрчимнэнэн,

Орто үөрэх аанын сабан

Арахсыбыт күммүт – дьылбыт

Хайы –үйэ быданнаабыт,

Үйэ аҥара чугаһаабыт.

Аҕамсыйбыт дьоһун мааны,

Доҕотторбун,дьүөгэлэрбин

Бүгүн көрсөн долгуйабын,

Ис – испиттэн дьоллонобун.

Оҕо сааһы санатыһар,

Тото-хана сэһэргэһэр,

Дууһабытын сэргэхситэр.

Ахтылҕаны намыратар.

Маннык үтүө көрсүһүүлэр

Күүспүтүгэр күүс эбэн,

Санаабытын бөҕөргөтөн

Салгыы буола турдуннар.

 

Таптыыбын мин дойдубун…

Таптыыбын мин дойдубун!

Мөлбөйө устар өрүһүн

Сахам сирин тыйыһын,

Халыҥ систээх мыраанын

Харах ылбат киэлитин.

Таптыыбын мин дойдубун!

Барҕа баайдаах тыаларын,

Сибэккилээх алааһын,

Көтөр – сүүрэр арааһын

Чыычаах кэрэ ырыатын.

Таптыыбын мин дойдубун!

Бытарыйар тымныытын,

Сөрүүн тыалын сиккиэрин,

Сытыы куйаас сатыылыыр

Киэҥ нэлэмэн хочотун.

Таптыыбын мин дойдубун!

Кустук кэрэ өҥнөрүн,

Уран тарбах оҥорбут

Дьикти дьураа ойуутун

Уон эгэлгэ уустугун.

Таптыыбын мин дойдубун!

Сарсыардааҥы көй салгын

Түөспүн сайан киирэрин,

Ыраах саҕах ойууртан

Күн тэмтэйэн тахсарын.

 

Күһүн.

 Куппун – сүрбүн баттыыллар

Хахсаат тыалтан,тымныыттан

Хагдарыйбыт хатыҥнар

Адаарыйбыт лабаалара.

Атахтарын анныгар

Үллүктэнэ сыталлар

Сылаас олбох кэриэтэ

Сэбирдэхтэр тэлгэнэн.

Уулаах былыт ыанньыйбыттыы

Саба көтөн күнү бүөлээн

Тохтообокко таммалатар

Курус санаа кыырпахтарын.

Кыһын кэлиэ,хаар түһүө,

Тула сырдыа,сандаарыа,

Кырыа соҥҥун кэтэҥҥин

Тоҥуоҥ суоҕа, хатыҥчаан.

Көрсүөхпүт ээ эһиил эмиэ,

Уһуктуоххут күннүүн тэҥҥэ,

Харах үөрэр хатыҥнара,

Суугунуоххут саас эрдэ.

 

Быракаан эн наһаа күндүгүн…

 Аламай сып – сырдык күннэрбин

Дуоһуйа олорбут мин дойдум,

Эдэркээн сайаҕас саастарбын

Астына атаарбыт мин сирим.

 

Быракаан, эн наһаа күндүгүн,

Сүрэххэ олус да чугаскын,

Түлээркэй түүллэргэ көстөҕүн,

Ыраахтан ыҥыра сырдыыгын.

Сайыҥҥы нуһараҥ күннэргэ,

Үүт – тураан түптэлээх киэһэҕэ

Кэриигэ кэҕэбит этэрэ

Истэргэ астык да буолара.

Эбэбит томтойбут киэлитэ,

Күн уотун мөһүүрэ күлүгэ

Андылар көччүйэр күөллэрэ,

Көрөргө кэрэ да буолара.

Хас биирдии ыалларыҥ эйигин

Дириҥник таптыыртан дьоллоохтор,

Эйэлээх олоҕу уһансан

Сайдыыга хардыылыыр кыахтаахтар.

Эн куруук ыҥыра туруоҕуҥ

Кынаттаан үүннэрбит ыччаккын,

Барҕарда,чэлгитэ алгыаҕыҥ

Кинилэр дабайар суолларын.

Быракаан эн наһаа күндүгүн,

Сүрэххэ олус да чугаскын,

Түлээркэй түүллэргэ көстөҕүн,

Ыраахтан ыҥыра сырдыыгын.

 

 Марина Баянаева,

Быракаан нэһилиэгин сельскай библиотекатын сүрүн библиотекара, нэһилиэк Сэбиэтин депутата, Быракаан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, СӨ культуратын туйгуна. 

 

href="https://xn----8sbafahlaethmnm0a1cxay7b3m.xn--p1ai/wp-content/uploads/2024/09/gridart_20240917_110530901.jpg">

Читайте дальше