Күһүн. Дьокуускай пуорда. Хаайтарыы кытаанаҕа.Һөмөлүөт манаспыппыт нэдиэлэ буолла. Оннооҕор буолуох, ыйы — ыйдаан сытааччылар бааллар. Оннуктар ыраахтан биллэллэр. Отой дьиэтийбит дьүһүннээхтэр: баттахтара сыатыйан, таҥастара имиллэн, эбиитин хайдах эрэ ээл-дээл көрүҥнээхтэр. Олорор сир манаһыыта. Икки этээһинэн: сиринэн, түннүгүнэн, олбохторунан киһи былахы курдук кып-кыймаҥнас.
Бэйэм курдук дойдулуу сатыыр икки билэр кыргыттарбын көрсөммүн бииргэ тутуһа сылдьабыт. Хата хотуттан рейс кэлбитигэр улахан күтүөм уолунаан уонна биир эмиэ мааркыс кыыһа кэлэн түстүлэр. Дьэ, биир дойдулаахтар мустаммыт, сыалай муннугу бас билэн, сыгаан таабарыныы тэлгэнэн кэбистибит. Элбээммит күө-дьаа, кэпсэл — ипсэл баһаам. Аны киэһэрдэ даҕаны итинтэн-мантан: «кыысчаан билсиэххэ», — диэбит, манаспыт — кэтэспит хантан эрэ күөрэс гына түһэллэр. Били «дело к ночи» диэн нууччаҥ мээнэ этэн кэбиспэтэх ээ, быһыыта. Күнүс тоҕо эрэ билсэ сатыыр чугаһынан, баҕарбытыҥ да иһин, көстүбэт. Дойдубут барахсан истэр тухары: -«задержка по метеоусловиям». Киһи кыһалыннаҕына бириэмэ отой сыҕарыйбат…
Бата сатааммыт, чэппиэр күн Мотялыын «Туймаада» маҕаһыынтан, дьоммутугар кэһии гынаары, уочарат бөҕөннөн иккилии паалка буспут халбаһыы ылан кэллибит. Сыта диибин диэн, ыраахтан дыргыйан «очоҕос уйбаан» эрэйдээҕи кураанахха курулатар да, хайыахпытый, кэһии аата кэһии. Аллара буфекка ойоҕос тостор уочаратынан үссэммитэ буолабыт даҕаны, билиҥҥилии эттэххэ, «буомурдар, буомустар» айаххар киириэхчэ манаһан- кэтэһэн сүгүннээбэттэр. Аскар иҥсэрэн итинтэн — мантан тобулу одуулаан харыара сыһаллар. Эбиитин остуол хомуйааччы дьахтар өссө да иччилээх иһиппитин тардыалаһан иһиликтэнэр. Киниэхэ эмиэ туспа кыһалҕа буолан эрдэҕэ иһит тиийбэтэ. Ону таһынан хаччылаах суумка манабыла, чымыдаан кэтэбилэ, муннук харабыла. Аҕыйах хонук иһигэр вокзалбытыгар дьиэтийэн били «ээл-дээллэр» ахсааннарын кэҥэттэхпит…
Үөһэ этээстэн аллара этээһи одууластахха кымырдаҕас уйатыттан туох да уратыта суох. Бэйэлэриттэн хас эмэ төгүл улахан таһаҕаһы соһуспут -сыһыспыт киһи бөҕө төттөрү — таары аалыҥнаһар. Муостара эрэ тиийбэт, атына диэн. Хараххын симтэххинэ аны тигээйи уйатыгар киирбит курдук сананаҕын. Биир кэм дып — дыыгынас. Арай киирэр аан, уһун нагаайганнан тугу таһыйар курдук тыаһа устар күнү быһа сыыбырҕыыр. Эмиэ да ыарыыланардыы көхсүн тиҥиргэтэр.
Күтүө Бааска хата кэпсэллээх киһи буолан абыраата. Урукку мүччүргэннээх сырыыларын сылыгар, чыыһылатыгар, кэпсиир дьонун ааттарыгар тиийэ ымпыктаан-чымпыктаан (өйдүүрэ сөхтөрөр) хотулардыы эҥээриччи тардан сэһэргиир. Xаайтара сытан истэргэ бэрт да бэрт. Куолаһа чөллөркөйө, хойуута. Киһи сыҥаах баттанан баран истэ олоруох курдук төһө баҕарар. Күтүөбүн манна көрсөммүн хата сыаналаатым. Иккис кэпсээнньиппит — Натааһа. Айаҕа биир кэм хам буолбат: уопсайыгар ыстаарысталыырын, табаарыһын — муода ааттаах Пик диэн уолун туһунан күүркэтиилээх соҕустук кутар — симэр. Кини кэпсэлэ киэргэтиилээх уонна хайаан да көрүдьүөстээх буолар. Субу — субу кыһыл бэйэтэ отон курдук кытарыар дылы умса тутта-тутта күлэн бөҕө быычыгырыыр, убаҕас лэппээһин баттаҕын кулгааҕын кэннигэр анньынара түргэтиир. Мотя, Вера, мин үксүн истээччи, сэҥээрээччи этибит даҕаны, кэлиҥҥиннэн халбаһыыбыт мучумаана эбиллэн, ыалдьыбыт ынахтыы биир сиргэ таба олорбот үлүгэрэ. Пуорт дьиэтэ итиитин иһин халбаһыыларбытын тымныта түһээри таһырдьа тахсан сабараанньаҕа тэлгэтэ уурталаан баран төттөрү -таары хаамсабыт. Харахпыт халбаһыыбытыгар ол тухары. Күһүҥҥү киэһэ син киһини дьагдьатар. Бэйэбитин эмиэ мананабыт.Таах хаама сылдьар эдэр кыргыттары сыаҕа ымсыырбыт куоскалыы, массыыналаах эр дьон, таксистар эҥин ханна эрэ «прогулкалата» илдьээри «кыһаллан» бөҕө эриллэн эрэйдииллэр. Мэктиэтигэр, испэр кырдьаҕас эмээхситтэри ордугургуу саныыр буоллум. Киирэн иттэ түһэн баран түүн эмиэ тахсабыт.Түүҥҥү сахсаан биһигини бааллар диэн сөҕүрүйэ сылдьыыһы дуо? Түүн туох барыта тутуу былдьаһан, уһуктанан — кырыыланан эбии сытыырхайарга дылы. Дьэ, манна бааллар бөтүүк курдук мөтөччү туттубут, мэтээл эҥинин иилиммит диэмбэллэр, түүҥҥү «булка»тууһугурбут «торҕон бөрөлөр», сааһыран, ойоҕосторун «муостаах» моһуоктаан кыбыкыччыспыт «умнаһыттар», буор босхо иһи эрэ көппөтөр ыралаах тэһэҕэс сиэптээх хабалыардар…
Субу ойох ылаары ынньаҕалаппыт, сарсыныгар кэлэн саахсаҕа сиэтиэх буолбут, сибилигин даҕаны бадарааннаах мааркыспытыгар көтүһүөх баҕалаахтар ахсааннара түүн ахсын элбээн иһэрэ үөрдүөхтээхтээҕэр буолуох тоҕо эрэ дьиксиннэрэр. Кыраһаабыссабыт туһунан этэ да барыллыбат. Баҕар түүҥҥү лаампа уотугар уһулуччу тупсан көстөрбүт буолуо.
Биһиги Мотялыын «звезднай ыарыыннан ыалдьыахпытын» күнүһүн биһиги диэки эр дьон хайыһан да көрбөтө харгыстыыр буолан барда. Бааскабыт, эр киһитэ өтөн, суолтатыгар таһырдьа тахсыһа сатыырын, ким киниттэн куттаныаҕын (бүтүннүү ачыкы, хачаайы), аны кырбаныа диэммит таһаарбаппыт. Кэпсэлигэр утарсааччыларын сутурук биир «угуутунан» дөйүтэлиирэ хайдах эрэ киниэхэ барсыбат курдук…
Туалет туһа отой туспа остуоруйа. Ити кэмнээҕи пуорт чэпчэтинэр сирин сыалай хас да көлүөнэ өйдүүр ини. Вокзалтан утары тэйиччи соҕус турар амырыын сыттаах дойдуну. Өссө уочараттаах киһини «үөрдээри». Биир сарсыарда кабинканы арыйбытым, кып — кыра саха эмээхсинэ очко тула түүрүллэн баран утуйа сытар. Өмүрэн хаһыырбыппар кимнээҕэр сымсатык ойон туран бырастыы, быраһаай бөҕөнү түһэрээт мэлис гынна. Ол дойдубутугар киэһэ өттүгэр барыы, били былыыр былыр, дьахталлар эрдэрэ суоҕуна пещераттан ас көрдөнө тахсалларыныы тэринэн хабыс- хараҥаҕа үөмүү, адьырҕа кыылтан куттаммыт курдук кэтэнии-мананыы. Хайыаххыный уонна талымастыыр туох да атын суоҕун кэннэ. Ыстааҥҥар ыытыаҥ дуо.
Кылаабынайа халбаһыыбыт бакаа өҥө — талата, сыта-сымара уларыйа илигэ үөрдэр. Сытыйан хааллаҕына эрэйбит, хаччыбыт халтайга хааларыгар тиийэр. Ол кэриэтин төһө да аһыйдарбыт, ыксаатахха сиэниллиэ дии саныыбын. Ити сырыттахпытына биир түүн Ньурбалыыр бэртилиэккэ баҕалаахтары ыҥырдылар. Мин ойон туран дьоннорбун хаайа сатаатым: — Ньурбаттан ууннан кэлиэхпит, барыаххайыҥ, — диэн. Буолумматылар. Инньэ гынан эмискэ үлүгэр быһаарынан, кыыс оҕото көтөн «тирк» гынан хааллым. Биирин үксүн халбаһыыбын быыһыыр санааттан ыксаатым. Ньурбаҕа хоноот, сарсыарда «заряҕа» анньыһан, нөҥүө күнүгэр дойдубун буллум. Эдьиийим ааҕы кытары үөрэ -көтө, минньигэс бэйэлээх кэһиибин хайгыы-хайгыы сиэтэхпит дии. Көрсүбүт эрэ бары бу хаайтарыыга хайдах мүччү туттаран кэлбиппин сөҕөллөр. Ити итинэн ааста.
Күтүөм мин кэннибиттэн уонча хонон баран кэлбит сураҕа иһилиннэ. Өтөр соҕуһунан уулуссаҕа Натааһабын көрсө биэрдим. Ырбыкка дылы. Үлтү хаайтаран, бииһирэ сыһан, анньыһан-үтүрүһэн кэлбиттэрин кэм да күлүүтүн быыһынан кэпсээн кэккэлэттэ. Таах миигиттэн хаалбытын кэмсинэр. Пик диэн уолугар, баҕар, эргэ барыах курдугун кэпсээн-ипсээн түптэлэтэн үөртэ. Бакаалаһан иһэммин Мотя халбаһыытын ыйытааччы буоламмын, кыыһым абаккарбытын омунугар кыһыл бэйэтэ кубарыс гынаттаата. — Хаарыан халбаһыыны, сиэххэ диэн хаайа сатаан. Саараама, атаһым. Мотябыт тиһэҕэр дылы таһырдьа сырытта. Биһи уочаратынан манаһа сатаабыппыт. Успех бөҕө бээ, хата кыргыттарыҥ. Пикпэр вернайдаан эрэ этэҥҥэ кэлбиппэр махтал! (күлсэбит). Ол да гыннар икки нэдиэлэ тухары, хайа муҥун, халбаһыыларбыт көрдөрбүтүнэн сытыйан, онон-манан көҕөртөлөөн тахсыбыттара. Наһаа ынырык дии. Хайыахпытый, ыт да сиириттэн ааспыт икки паалканы таһырдьа таһааран бөх иһитигэр бырахтахпыт үһү. Хаччыбыт чарааһаан аччыктаан бөҕөбүт ол тухары. Кыһыы диэтэҕиҥ — …
Куттаах